Historie vlakbij huis: Leiderdorp in 1888
In het jaar 1888 heeft de gemeente Leiderdorp een adresboek uitgegeven. De titel van het boekje is: “ALGEMEEN ADRESBOEK van de gemeente LEIDERDORP” met daaronder de vermelding “eerste jaargang”. Dit kan betekenen dat het adresboekje de eerste “gemeentegids” is die ooit uitgegeven is. Het boekje geeft leuk inzicht in het Leiderdorp van 1888, haar bestuur, de organisaties, de inwoners en de bedrijvigheid.
Wat gebeurde er in 1888
Het is interessant om uit te zoeken wat er in het jaar 1888 speelde in Leiderdorp. De belangrijkste bron om dit uit te zoeken zijn de kranten uit die tijd. Erfgoed Leiden en Omstreken heeft het “Leidsch Dagblad en de Leydse Courant uit dat jaar gedigitaliseerd.
De nieuwsberichten uit Leiderdorp geven een beeld van wat er zich dat jaar onder meer afspeelde.
Burgemeester van Geer
Op 27 juli plaatst Burgemeester van Geer een dankbetuiging in de krant om te bedanken voor de “vele bewijzen van belangstelling bij gelegenheid van zijn 85ste verjaardag.” Niet lang daarna vraagt hij aan “Zijne Majesteit” om eervol ontslag als burgemeester van Leiderdorp, welk eervol ontslag hem op 16
september wordt verleend. Op die dag brachten twee wethouders en twee raadsleden hem een afscheidsgroet en bedankten van Geer voor de meer dan veertig jaar, waarvan eenentwintig als burgemeester, dat hij zich heeft ingezet voor Leiderdorp en dat hij nog lang van zijn welverdiende rust mocht genieten. Een commissie van ingezetenen bood van Geer als afscheidsgeschenk een “gemakkelijken stoel en eene lichtkroon” aan. Lang heeft de oud-burgemeester niet van zijn geschenken en rust kunnen genieten. Op 2 november is hij overleden en op 7 november begraven.
Stafbare gebeurtenissen
De verslagen van de kantonrechter in Leiden geven ook een beeld van gebeurtenissen in Leiderdorp die niet door de beugel konden. Althans niet in die tijd. Het heftigst was een “bloedig toneel” bij de Spanjaardsbrug. Drie Amsterdammer die met een sleepboot wilden vertrekken kregen ruzie met drie vissers uit Den Haag. De ruzie werd met messen beslecht waarbij twee Amsterdammers ernstige hoofdwonden opliepen. De veldwachter van Leiderdorp, de heer Kraal, arresteerde de verdachten en droeg deze over aan het hoofd der politie in Leiderdorp. Deze functionaris vond na onderzoek “genoegzaam aanleiding om twee hengelaars achter slot te doen zetten wegens mishandeling en het geven van een valse naam”. De veldwachter, die juist thuis was gekomen van een nachtdienst vanwege de Leidsche Kermis en had zich ter ruste gelegd, voerde de arrestatie op blote voeten uit.
Op 16 mei werd een Leidenaar in Leiderdorp beboet omdat hij zat op zijn door honden getrokken voertuig. Wat ook beboet werd door de kantonrechter was het spelen met geld op de openbare weg. De boet bedroeg fl. 1,- of éen dag hechtenis.
Op 9 juli werden bewoners van de Heerenlaan “uit hun zoete slaap” gewekt door drie onbekende manspersonen die zonder toestemming de beerputten op hun terreinen aan het legen waren. In de ruzie die ontstond met de gewekte bewoners, werd een van hen onthaalt op “een hoeveelheid van de opbrengst uit de beerput”. De Leiderdorpse politie moest de orde herstellen.
Het was kennelijk warm in september 1888. Aan drie Leiderdorpers werd een boete opgelegd voor het zwemmen op een “zichtbare plaats” binnen een afstand van 300 meter van een woning. De boetes bedroegen fl. 1 of éen dag hechtenis.
In juni werden twee personen tot een vergelijkbare boete veroordeeld voor “het verwekken van burengerucht, waardoor de nachtrust kan worden verstoord”.
Gemeente nieuws
Op 23 januari vond een openbare verpachting plaats, bij opbod en daarna bij afslag, van de heffing van tolgelden en jaaggelden aan het Zijlhek bij de Spanjaardsbrug. Dit voor een periode van vijf jaar Ook de heffing van bruggelden van passanten van de Spanjaardsbrug werd verpacht. Deze verpachting was voor drie jaar. Wat opvalt is dat de verpachting geschiedde door de gemeente Leiden terwijl het Leiderdorpse grondgebied betrof. De pachter voor beide kavels werd de heer P.Koomen die daarvoor fl. 1720 en fl. 630,- per jaar betaalde.
Klagen over de gemeente is van alle tijd. Op 29 augustus zond een Leiderdorper, met de meeste achting, een stukje in naar het Leidsch Dagblad, waarin hij zicht beklaagde dat buiten de Zijlpoort in de gemeente Leiderdorp “des avonds, bij donker weer, er een grote duisternis heerste”. “Met vele onaangename ontmoetingen ten gevolge”; “men stoot telkens tegen een paal of er lopen mensen tegen elkander aan”. Dat komt omdat er nooit licht brandt. De inzender verzoekt de gemeente, “waaraan toch veel belasting wordt betaald” om eens aan verlichting te denken.
Op 5 november bericht het Dagelijks bestuur van Leiderdorp aan de gemeente Zoeterwoude dat overwogen wordt om in Leiderdorp een telefoonkantoor op te richten dat in verbinding staat met het hulpkantoor der posterijen. Doel van het kantoor is om de hoge bezorgingskosten van telegrammen te verminderen en om ingezetenen “het gemak te bezorgen van het telegrafeeren”. Leiderdorp wil dit samen met Zoeterwoude doen. Maar Zoeterwoude zag hier de noodzaak niet van in.
Op 12 oktober werd de heer mr. A.D. Van Assendelft de Coningh benoemd tot de nieuwe burgemeester van Leiderdorp. Een van zijn eerste daden betrof het inspecteren van een nieuwe brandspuit voor de gemeente Leiderdorp. “De spuit is van de nieuwste constructie en staat op een vierwielige wagen”. Met 40 meter slang en een “trompwijdte van 16 mm kan een hoogte van 20 à 22 meter worden bereikt”.
De kranten uit dat jaar bieden vele andere verhalen over Leiderdorp.
De rubriek ‘Historie vlakbij Huis’ wordt verzorgd door medewerkers van het Leiderdorps Museum en verschijnt eens per maand.
Bronnen: De ALGEMEEN ADRESBOEK van de gemeente LEIDERDORP 1888 uitgegeven door De Breuk & Smits. Krantenberichten uit het archief van ELO. Foto Zijlhek Bleuzé